تعریف:

نشت غير ارادي ادرار در مواقع استرس زا مثل عطسه،‌ سرفه،‌ ورزش، پريدن،‌ بلند کردن اشياء سنگين و هر دليلي که باعث افزايش فشار بر مثانه شود، بي اختياري استرسي ادرار ناميده مي شود.

دلايل ايجاد بي اختياري استرسي ادرار چيست ؟

- حاملگي

- زايمان هاي متعدد

- چاقي

- يائسگي

اتفاقات دوران زندگي مي تواند عضلات کف لگن را ضعيف سازد و باعث علائم و مشکلاتي مثل بي اختياري استرسي ادرار و افتادگي احشاي داخلي (مثانه،‌ روده و رحم) شود. عضلات کف لگن مانند ديگر عضلات هستند و وقتي که ضعيف مي شوند شما مي توانيد کمک کنيد که دوباره قوي شوند.

ساختمان عضلات کف لگن :

قسمتي از بدن شما که شامل استخوانهاي لگن مي باشد, منطقه لگني گفته مي شود که احشايي مانند مثانه، رحم و قسمتهايي از روده بزرگ در آن قرار دارد.

در زير آن چندين لايه از عضلات کششي وجود دارد که به جلو و عقب و اطراف استخوانهاي لگن متصل شده اند و اعضاي داخل لگني را حمايت مي کنند. دو عضله مهم کف لگن اغلب کار را انجام مي دهند، يکي از آنها که بزرگتر نيز هست ,مانند ننو کش مي آيد و عضله ديگر شکلي شبيه مثلث دارد، اين عضلات از نشت ادرار و مدفوع جلوگيري مي کنند.

تشخیص:

1. شرح حال و معاينه باليني

2. آزمون استرس : هنگامي که سرفه مي کنيد يا مي پريد دکتر ميزان نشت ادرار را اندازه مي گيرد.

3. آزمايش ادرار

4. سونوگرافي مثانه و آزمايشات تخصصي ديگر

روشهاي درماني موجود :

1- ورزشهاي تقويت کننده عضلات کف لگن

2- تحريک الکتريکي

3- مخروط هاي مهبلي : وسايل شبيه به مخروط که به شناسايي درست عضلات کف لگن و انجام درست ورزشهاي کف لگن کمک مي کنند.

4- کنترل مثانه : مثانه خود را کنترل کنيد به اين صورت که ابتدا هر 15 دقيقه اقدام به تخليه مثانه کنيد و در صورتي که در فواصل آن نياز به تخليه مثانه داشتيد، بايد خود را نگه داريد. فاصله زماني بين هر بار ادرار کردن هر 3 روز 15 دقيقه اضافه مي شود تا اينکه فواصل زماني ادرار کردن به يک ساعت برسد. در اين زمان هر 3 روز 15 دقيقه اضافه مي شود تا اينکه فواصل زماني ادرار کردن به يک ساعت برسد. در اين زمان هر 3 روز نيم ساعت به زمان فواصل ادرار کردن اضافه مي شود تا اينکه فواصل ادرار کردن به 4-3 ساعت برسد.

5- حذف عوامل محرک : از مصرف مواد محرک خصوصاً (کافئين، شکلات کاکائويي، الکل، چاي،‌ آبميوه جات و شيرين کننده هاي مصنوعي) خودداري شود و در مقابل آب و شير بيشتر استفاده شوند.

6- کاهش وزن

7- داروهاي شيميايي

8- روشهاي جراحي

تمرينات ورزشي تقويت کننده عضلات کف لگن

ورزش هاي تقويت کننده عضلات کف لگن اساس و پايه درمان رفتاري براي بي اختياري استرسي را تشکيل مي دهد. در واقع برنامه رفتاري از 3 بخش مداخله اي کاملاً به هم وابسته :

1. بيوفيدبک

2. ورزش هاي عضلات کف لگن

3. بازآموزي نوروماسکولار تشکيل شده است.

بيوفيدبک: شامل هر گونه استراتژي ديداري،‌ شنيداري، لامسه اي که به بيمار براي شناسايي و مجزا کردن، منقبض کردن و آرام سازي عضلات کف لگن کمک کند،‌ مي باشد. وجود بيوفيدبک مناسب در طي انجام ورزش هاي کف لگن مهم است زيرا بسياري از بيماران قادر به شناسايي و جداسازي اين عضلات تنها با آموزش شفاهي نمي باشند. يکي از اين استراتژي ها اين است که از بيمار بخواهيم در طي معاينه اول لگني،‌ عضلات کف لگن را منقبض کنند ، در مورد بعضي از زنان مي توانيم به آنها توصيه کنيم, هنگامي که به آرامي يک انگشت خود را وارد مهبل مي کند،‌ عضلات کف لگن را منقبض کنند تا مطمئن شوند که عضله درست را منقبض مي کنند و همچنين از بيمار خواسته مي شود, هنگامي که به صورت مستقيم روي سطح صندلي سخت نشسته است ورزش هاي کف لگن را انجام دهد، اين گونه فرض شده است اين تکنيک ها به بيمار کمک مي کند که بزرگترين عضله کف لگن، عضله U شکل بالا برنده مقعد را در تماس با سطح صندلي منقبض کند .بالاخره بعضي از پزشکان توصيه مي کنند که به بيمار آموزش داده شود که چند ثانيه بعد از شروع ادرار عضلات کف لگن را منقبض کنند و جلوي جريان ادرار را بگيرند، به اين وسيله عضله درست را شناسايي کنند .

ورزش هاي تقويت کننده عضلات کف لگن: به صورت انجام تمرينات در وضعيت هاي متفاوت (خوابيده، ايستاده، نيمه خوابيده، نشسته، چهار دست و پا) و تشويق افراد به انقباض عضلات کف لگن به تعداد 35 بار يا بيشتر در هر وضعيت مي باشد.

بازآموزي نوروماسکولار : شامل آموزش استراتژي استرس و استراتژي فوريت و تمرينات مثانه مي باشد،‌ به اين صورت که به بيماران آموزش داده مي شد که قبل از موارد استرس زا مثل خنده، سرفه، عطسه، پريدن از جايي، بلند کردن اشياء‌ سنگين و . . . . عضلات کف لگن را به طور ارادي 4-3 بار به طور سريع (12-6) ثانيه منقبض کنند و در مواردي که احساس فوريت در ادرار کردن دارند، به بيماران توصيه شده به جاي اينکه بلافاصله به توالت بروند، بايستند و يا بنشينند و تمام بدن را شل ساخته و نفس عميق بکشند و عضلات کف لگن را منقبض کنند و اين عمل را آنقدر تکرار کنند که احساس فوريت از بين رود و سپس بدون احساس فوريت به توالت بروند، همچنين آموزش تمرين مثانه داده مي شود.

آموزش مثانه : به عنوان تعديل رفتار بصورت تجزيه و تحليل و تغيير در ارتباط بين علائم بيمار و محيط وي جهت الگوهاي ناسازگار دفع ادرار تعريف مي گردد. از آنجا که اغلب زنان براي اجتناب از نشت ادرار مصرف مايعات خود را کاهش مي دهند و يا دفعات ادرار کردن خود را افزايش مي دهند،‌ تعديل رفتاري براي هر بيمار مبتلا به بي اختياري ادراري کمک کننده است. تکنيک هاي ساده اي شامل تنظيم نوع و حجم مايعات مصرفي پس از مرور يادداشت هاي ادراري بيمار ممکن است مورد بحث قرار گيرد. زنان بايد راهنمايي شوند تا برحسب رنگ ادرار خود و دفعات ادرار کردن دريافت را تنظيم کنند. بطور کلي رنگ ادرار بايد زرد روشن بوده و 7-6 نوبت ادرار کردن در 24 ساعت مناسب مي باشد. به بيمار آموزش داده مي شود تا فواصل زماني مشخصي در طي ساعات بيداري ادرار کند.

- براي اينکه ورزشها بتوانند حداکثر نتيجه درماني خود را داشته باشند, بايد نکات زير را در هنگام انجام تمرينات به دقت رعايت نمايند :

1. در ابتدا بايد بطور صحيح عضلات کف لگن را شناسايي کنيد :

- عضلات کف لگن را به درستي شناسايي کنيد.

- يکي از روشهاي شناسايي عضلات، اين است که تلاش کنيد که جريان ادراررا هنگامي که در توالت نشسته ايد، قطع کنيد اگر توانستيد چنين کاري را انجام دهيد, مشخص مي شود که شما عضلات کف لگن را به درستي سفت کرده ايد.

- در هنگام نشستن روي صندلي يا جسم سخت در حالي که به راحتي نفس مي کشيد سعي کنيد عضلات کف لگن خود را منقبض کنيد به صورتي که مي خواهيد از جريان ادرار يا گاز جلوگيري کنيد.

2. ورزشها را بايد هر روز 2 بار، يکبار صبح و يکبار عصر هر بار به مدت 20-15 دقيقه انجام دهيد.

3. حرکات ورزشي زير را به دنبال هم انجام دهيد :

الف) به پشت دراز بکشيد در حالي که پاهايتان کمي از هم جدا بوده و کاملاً راحت باشيد, عضلات کف لگن را منقبض نموده براي 10 ثانيه انقباض را نگه داريد, سپس دوباره عضلات را به مدت 10 ثانيه آزاد کرده و راحت نماييد و با دست عضلات زير شکم را لمس نماييد تا مطمئن شويد در حالت استراحت و عدم انقباض مي باشند, سپس تمرين را 20-15بار تکرار کنيد.

ب) تمرين را به صورت بالا در حالي که پاها کمي جمع شده و به طرف شکم متمايل است, تکرار نماييد.

ج) تمرين را در حالت ايستاده در حاليکه پاها کمي از هم جدا هستند و دستها به ميز تکيه داده شده 20-15 بار انجام دهيد, وقتي احساس کرديد انقباضات قويتر شده اند تا 25 بار تعداد را افزايش دهيد.

د) تمرين را در حالي که کف دستها و زانوهايتان روي زمين قرار دارد، انجام دهيد عضلات را به مدت 10 ثانيه منقبض و 10 ثانيه شل کنيد و اين عمل را 20-15 بار تکرار کنيد.

4. سعي کنيد دقيقاً حرکات را به صورتي که گفته شده و پشت سر هم انجام دهيد.

5. سعي کنيد تعداد انقباضات عضله را در هر موقعيت از 20-15 بار به 35 بار برسانيد.

6. هر بار که احساس ادرار کردن داشتيد, قبل از رفتن به توالت همراه با نفس کشيدن آرام و عميق، عضلات کف لگن را به مدت 4-3 ثانيه، چندين بار منقبض کنيد.

7. در مواقع استرس زا (خنده،‌ عطسه، سرفه، ورزش، پريدن، بلند کردن اشياء سنگين) به طور ارادي قبل و حين موقعيت عضلات کف لگن را سفت نگه داريد.

8. در طي دوران عادت ماهيانه ورزشها را قطع نموده و پس از پاک شدن درمان را ادامه دهيد.