اسهال در کودکان

تعريف:

به طور کلی به دفع مدفوع شکل نيافته همراه با دفع بيش از حد مايعات و الکتروليت ها اسهال گفته می شود . باید توجه داشت کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، مدفوع نیمه جامدی دارند که ممکن است با اسهال اشتباه شود اما کودکانی که شیر خشک یا شیر گاو می خورند مدفوع سفت تری دارند.

عوامل ايجاد کننده اسهال عبارتند از:

1- عوامل عفونی: اشريشيا کولی ، سالمونلا ، شيگلا ، قارچها ( کانديدا ) ، انگل ها (ژيارديا)

2- عوامل غیر عفونی: اسهال ممکن است ناشی از اختلالات ديگری مثل سلياک ، حساسيت های غذايي ، انسداد مکانيکی و ناهنجاری های مادرزادی باشد .

اسهال حاد ، با تغيير در دفعات و کيفيت مدفوع مشخص می شود . معمولا" خود محدود شونده است ، ولی ممکن است باعث کم آبی شود. اسهال مزمن بيش از 2 هفته ادامه می يابد .

ارزیابی:

1- مدفوع:

مدفوع شل و آبکی به رنگ سبز يا زرد مايل به سبز

- دفعات ممکن است بين 2تا20 بار متغير باشد

- دفع مدفوع همراه با فشار بوده ممکن است همراه با درد هم باشد .

2-در موارد اسهال شديد ظاهر عمومینشان دهنده کم آبی می باشد:

- از دست دادن خفيف تا شديد چربی زير جلدی

- پوست خشک وکاهش تورگور پوستی

- رنگ پريدگی

- فونتانل فرورفته و چشم غروب خورشيد

3- تب (خفيف تا 1/41 )

4- بی اشتهايي واستفراغ

5- تغييرات رفتاری

- گريه با بالا آوردن پاها به طرف شکم ممکن است نشان دهنده درد باشد

- تحريک پذيری و بی قراری

- ضعف و بی حالی شديد

- خواب آلودگی

- تشنج و شل بودن بدن .

تدابير پرستاری:

1- حجم و ميزان دريافت مايعات وريدی را کنترل کنيد .

2- محل تزريق داخل وريدی را از نظر ادم يا جريان ناکافی سرم بررسی کنيد

3- به صورت روزانه کودک را وزن کنيد.

4- ميزان دفع ادرار و جذب و دفع مايعات را به صورت دقيق کنترل و ثبت کنيد

5- از انتشار بيماری پيشگيری کنيد .

6- تعادل مايعات و الکتروليت ها را با دادن مايعات خوراکی يا وريدی حفظ کنيد .محلول های مايع درمانی و الکتروليت های خوراکی (اُ ، آر ، اِس) ممکن است در اسهال های خفيف تا متوسط استفاده شود.

مداخلات درمانی:

1- انتظار نداشته‌ باشيد كه‌ توانايي‌ كنترل‌ اجابت‌ مزاج‌ و رفتن‌ به‌ توالت‌ به‌ همان‌ سرعت‌ كودكان‌ ديگر حاصل‌ شود.

2- با كودك‌ مثل‌ كودكان‌ ديگر رفتار كنيد و سعي‌كنيد كه‌ اين‌ مشكل‌ را بزرگ‌ نكنيد. از بروز تنش‌ اجتناب‌ نماييد.

3- براي‌ اين‌ اختلال‌ معمولاً دارو مورد نياز نيست‌. به‌ كودك‌خود داروی ضد اسهال ندهيد، زيرا اثرات‌ جانبي‌ آن‌ ممكن‌ است‌ زيانبار باشند.كودك‌ خود را تشويق‌ به‌ فعاليت طبيعی درست مانند كودكان‌ هم‌سن‌ نماييد.

4- رژيم‌ خاصي‌ توصيه‌ نمي‌شود، اما استفاده‌ از مكمل‌هاي‌ ويتاميني‌ و معدني‌ ممكن‌ است‌ كمك‌كننده‌ باشد.

5- كودك‌ بايد روزانه‌ حداقل‌ 8-6 ليوان‌ آب‌ بنوشد تا مايع‌ از دست‌ رفته‌ جبران‌ شود.

مراقبت های بهداشتی:

1- مراقبت دهان را به صورت مکرر انجام دهيد.

2- براساس تعداد دفعات مدفوع محلول مايع درمانی را به بيمار بدهيد .

3- اگر اسهال شديد است به تدريج ابتدا مايعات صاف ، سپس شير رقيق و بعد رژيم معمولی را شروع کنند .

4- به خانواده توصيه کنيد تا حداقل به مدت يک هفته درکودکان مبتلا به اسهال شديد ، از فراورده های شير يا شيرخشک حاوی لاکتوز استفاده نکنند .

5- برای پيشگيری از عفونت ، شستن دست هارا پس از تماس با ترشحات بدن و وسايل آلوده کودک انجام دهيد .

6- در طول بيماری از کهنه ها ی يک بار مصرف استفاده نماييد .

7- برای پيشگيری از تحريک يا زخم پوست :

الف) از شوينده های حاویالکل که ممکن است باعث سوزش و التهاب پوست ناحيه کهنه شونداستفاده نکنيد.

ب) از ايجاد خراشيدگی يا اصطکاک در ناحيه تحريک شده پوست پيشگيری کنيد .

ج) بعد از هر بار دفع مدفوع ناحيه مقعد را به طور کامل شستشو داده و خشک کنيد .

8- قبل از آماده کردن شيرخشک يا غذا دستها را بشوييد

9- از بطری های يکبارمصرف يا استريل شده استفاده کنيد .

10- شيرخشک و سايرمواد مصرفی را در يخچال نگه داری کنيد . شير ممکن است پس از يک ساعت قرار گرفتن در درجه حرارت اتاق آلوده شود .

11- قبل از استفاده مجدد از ظروف ،باقيمانده غذا يا مايعات داخل آن را دور بريزيد .

در موارد زير باید به پزشک مراجعه نمود:

- اگر در مدفوع‌ خون‌ وجود داشته‌ باشد

- اگر درجه‌ حرارت‌ مقعدي‌ به‌ 9/38 درجه‌ سانتيگراد يا بالاتر برسد.

- اگر كودك دچار کاهش وزن‌ ‌ شود.

- اگر كودك‌ بي‌حال‌ شودو از خوردن‌ غذا خودداري‌ كند،يا با صداي‌ بلند و به‌ طور مداوم‌ گريه‌ كند و با نوازش‌ نيزگريه‌ وي‌ قطع‌ نشود.

در تمام کودکان مبتلا به اسهال به منظور پیشگیری از کم آبی بدن (دهیدراتاسیون) لازم است مایعات به میزان کافی به کودک داده شود .

*گاهی به دنبال مصرف بعضی از غذا ها و ملین ها توسط مادر مدفوع شیر خوار شل می شود.

در کودک مبتلا به اسهال توجه به نکات زیر ضروری است:

1- وزن کودک قبل از بیماری

2- دفعات و مشخصات مدفوع

3- وجود تب و دل درد

4- دفعات ادرار

5- وضعیت هوشیاری

6- فرورفتگی

7- خشکی پوست ها ومخاط

8- کاهش ادرار